Araştırmacı Çevre Yazarı Türksen Başer Kafaoğlu
Uçan, sürünen, koşan zıplayan yürüyen canlılarla, aynı evreni paylaşıyoruz. Karınca’dan Orangotan’a, Tavşandan Zebra’ya, Filden Kedi Köpeğ’e, Ağaçkakan’dan, Örümceğe dek. Hepsinin özgün bir yaşam programı var. İnsanlar tarafından öznel duygular yüklenen çoğu kuş türü, türkü ve yürekten haykırışların tam da ortasında.
‘’Ötme bülbül ötme’’ ‘’Güvercin uçuverdi’’ ‘’Turnalar uçun yârimi seçin turnalar’’ ya da ‘’Telli Turnam ne gezersin ovada’’ gibi. Onlar hakkında bilmediğimiz öyle çok şey var ki. Açıkçası bazılarını ben de araştırırken öğreniyorum. Tubitak 2023‘de Turna Kuşu ile ilgili bir araştırma yapmış. Söz konusu kuşların,boylarının 130 Santim, ağırlıklarının 6kg., kanat açılıklarının %85-100 cm, gaga boyunun ve kanatlarının uzun, kuyruklarının kısa olduğunu, 20 km. uzağa uçabildiklerini raporlarında belirtmişler. Diğer bilinenler arasında Besin kaynaklarının, Tohum, meyve ve küçük hayvanlar olduğu, Ömürlerinin 30-40 olduğu var. Sonbaharda göç ediyorlar. Türkiye de uğrak alanlarından biri. Yaşam alanı olarak, bataklık ve su kenarlarını seviyorlar. Farklı türleri var. Çok üzücü ki 10 Yıl içinde türlerinde ve sayılarında %50 Azalma olmuş. Turnagiller Ailesinin üyesi olup, farklı özelliklere sahipler.
En bilineni Telli Turnalar. Boyları kısa olanlardan. Moğolistan, Kuzey Doğu Çin, Sibirya ve de Ülkemizde bulunuyorlar. Halk Edebiyatında, sevgi özgürlük dostluk bereket bolluk ve haberciliği içeren öyküleriyle yer almış. Haberleşmenin zor olduğu süreçlerde Uzak Doğudan Anadolu’ya dek haber ulaştırdığı hayal edilirmiş. Özellikle de gurbet ve duygu yüklü haberler getiren bir elçi, olarak simgeleşmiş. Anadolu’da sevimli canlı ile ilgili türküler yakanlar, kendi duygu ve düşüncelerini, doğayla ve güven duydukları Turna kuşlarıyla bütünleştirmiş.
Sıla hasreti çeken kişinin ‘’Telli turnam haber getir sıladan ‘’ demesi; sevdiceğine haykıran bir aşığın ‘’Turnalar uçun, yârimi seçin yayladan geçin’’ diye yakarışı gibi. Turnaların barışı dostluğu getiren birer elçi olduğuna da inanılmış. Umut eksikliği duyulan anlarda tutunmak istenen sıcak bir el gibi.
Dijital teknoloji çağında gençler, istedikleri zaman iki dokunuşla sevdiklerini görebiliyor ve özlem giderebiliyor. Artık eskilerdeki gibi o içten, romantizm yüklü, yana yakıla hasret çekmek yok. Bir tık’la istediğiniz kişiyi karşınızda görebiliyorsunuz. İleri teknolojiye çok da çabuk alışıldı. Doğrusunu söylemek gerekirse, son derece de gerekli. Yine de tıkandıkları anlarda Turnalardan medet umanlar var. Yüreklerin birbirine dokunuşu, gönülden sarılıp kucaklaşma ve o sıcaklık, eksik bence. Gençlere bu duyguları anlatabilmek zor.
Sanal dünya tekelleri, insanları araçsal bir dizaynla buluşturuyor. Uzaktaki özlem en yakına taşındı. Ama arada bir duygusal boşluk var. Erişim umudu neredeyse zor olan şeyler, çok daha değerli değil mi? Şairin dediği gibi ‘’kelimeler kifayetsiz’’ kalıyor, bazı hassasiyetleri anlatmakta.
Bir zamanlar umut elçisi olarak görülmek istenen Turnaları son yıllarda yok ederek, yine insanoğlu küstürdü. Nasıl mı? Doğayı tahrip ve talan ederek. Atmosferin ısınmasına buzulların erimesine neden olarak. İklim değişikliğine yapılan kötü ve umarsız katkılarla.
Yer küre ısısının hızla arttığına, orman ekosistemlerinin yok olduğuna, sulak alanların korunamayıp kuruduğuna, tanık olmaktayız. Böyle bir ortama, nasıl gelebilir ki göçmen kuşlar? Yakında doğa dostlarımızın sayısı azalıp, türleri hızla yok olacak. Sıra insanlara geldiğinde, dağı taşı suyu toprağı ağacı alt üst edenler, ne yapacaklar merak ediyorum. Para hırsıyla tahrip edilen dünyada barıştan söz edilebilir mi? İşte bu özlemle Kadıköy/Yoğurtçu Parkında Kadıköy Atölye Grubu ‘’Turna Kuşu- Barış Etkinliği’’ yaparak 1 Eylül’deki Dünya Ülkelerinin kabul ettiği günün önemini ortaya koymuştu. Keşke ne Telli Turnaları,ne de insanlığımızı kaybetmeyebilsek. Dünya insanlarının istediği tek şey, barış özgürlük ve kardeşlikle kucaklaşabilmek.
