Toplum Sağlığı Önderlerine Saygı

Araştırmacı Çevre Yazarı Türksen Başer Kafaoğlu

Doktorlar, toplumun ve ülkede yaşanan gerçeklerin tanıklarıdır. Geçmişe dönüp Tıp Bilim Dünyasında, toplum sağlığı ile ilgili çığır açan bazı doktorlarımızı ve nelere imza attıklarını anımsayalım. Zira günümüzde üzerinde düşünülmesi gereken konulardan biri de sağlık.  Örneğin Dr. Nusret Fişek: 224 Saylı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi; kadın-anne ve çocuk sağlığında devrim yaratan, 557 ve 2827 Sayılı Nüfus Planlama Kanun’larının mimarı.  Toplumu yakından izleyip irdeleyen bir Bilim İnsanı ve Doktorumuzdur.  Aslında günümüze değin uzanıp gelebilen sağlık göstergelerindeki belirgin iyileşmeler, hala bu yasaların somut sonuçlarıdır.  Araştırma yaparken, Osmangazi Tıp Dergisinin 100.Yıl Özel Sayısında, Toplumsal çalışma ve buluşlarıyla ülkemizde iz bırakan değerli bilim insanları listesine gözüm ilişti.   Orada her birinin neler yaptığı tek tek belirtilmiş. Bu konuda ne denli şanslı olduğumuzu düşündüm.  Ankara’da iken eşimle birlikte tanıma ve dost olma şansını yakaladığımız Prof. Dr. Nusret Fişek de onlardan biriydi.  Hakkında yazılanları okudum.   Ayrıca Prof. Dr. Ayşe Akın’ın anlatımından da çok etkilendiğimi söylemeliyim.  ‘’23 Yıl tanıdığım öğrencisi olduğum ve birlikte çalıştığım kişidir Nusret Fişek. O, Irk cins dil farkı gözetmezdi. İnandığı toplumsal faydaya dayalı yasaların yatırımı ve gerçekleşmesi için mesleğiyle ilgili mücadele verdi’’ diyordu. Böyle anılmak ne güzel.  Yukarıda sözünü ettiğim Tıp dergisindeki

sıralamada daha kimler yoktu ki. (İbni Sina, Refik Saydam, Türkan Saylan .…) 

Refik saydam: 1921’de 90 Sayılı Frenginin Kaldırılması İlerlemesi, Yayılmasının Önlenmesi ve 500 ile 831 Sayılı Rüsumu Sıhhiye; 1926’da 831 Sayılı Tarihi Sular; 1930’da 3839 Sayılı T.C Merkez Hıfzı Sıhha Müessesi; 1934’de, 2399 Sayılı Tarihli Zehirli Gazların Ülkeye Sokulmasının Yasaklanması, Hakkındaki Kanunların çıkarılmasını, sağlamış.  Kırsal kesimlerde muayene ve tedavi evleri açılmasını da.  Bunların hepsi, şimdilerde de ihtiyacımız olan doğal denge ve toplum sağlığı temel mücadeleleri.  Hulusi Behçet: Behçet Hastalığını araştırıp ortaya çıkaran önemli bir kişi.  Ülkemizin İlk Kadın Doktoru Safiye Ali, 1927’de ’’Süt Damlası’’ isimli kitabıyla iyi bilinir. Ayrıca o,1924’de Londra’da yapılan Uluslararası Kongreye, Türkiye’yi temsilen katılmış. Sunumunda, iktisadi buhran durumunda özellikle büyük şehirlerde beslenme yetersizliği çeken çocukları dile getirmiş. Değerli Doktor Gazi Yaşargil önemli bir cerrah olarak Tıp Literatürüne adı yazılan değerli kişi. Yıllarca ÇYYG Başkanlığı yapan Türkan Saylan’ı Cüzzam hastalığı araştırmaları; Cüzzamla Mücadele Derneği ayrıca yayımlanan 11 Adet kitabıyla iyi tanırız.  Onunla, en son 1993’de Arnavutköy’deki festivalde samimi ve uzun bir sohbetimiz oldu. Ortak toplumsal sorunları ayrıntılarıyla konuştuk. Saylan’ın, Korunmaya Muhtaç Kız Çocuklarının Eğitimi, üzerinde ısrarlı dernek uğraşıları, son derece önemlidir. 1960 Yıllarında, Amerika’daki en başarılı doktorların. Türk olduğundan söz edilirdi.  Ne var ki son süreçte çoğu yetenekli tıp doktorlarımızın, yurt dışına gitmesi bizler için büyük kayıp.  Yoksul ve emekli hastalar. mali sağlık ve bürokratik yükü, artık kaldıramaz durumda. Aşırı pahalılık beslenme yetersizlikleri ve kötü beslenme, bağışıklık sistemlerini çökertiyor. Kronik hastalıkları tetikliyor.  Günümüzde ismine rastlamadığımız pek çok virüsle baş etmeye çalışıyoruz.  Çoğu yurttaş, diş ve göz için doktora gidecek mali güce sahip değil. Demografik yapı ve iklimsel değişimler, kimyasal yayılımlar arasındayız. Gıda güvenliğimiz yok. İthal ürünlerin denetimi yapılıyor mu, bilemiyoruz. Çalışmak zorunda ağır işlere giden kadınların yükü daha da ağırlaştı. Kentlerde yoğunlaşan nüfusu ve olası deprem gibi felaketleri de hesaba katarsak, toplum sağlığımız  çıkmazda.  Durum, çeşitli yönleriyle araştırılmalı. İnsanlara gerçek bilgiler açıklanmalı. Bu bulgulara göre, bilimsel ve sosyolojik araştırmalar yapılmalı önlem ve çareler alınmalı.  Sağlıkta da Sosyal Devlet sahipliği gerekli.  Dünya literatürüne adı yazılan onurlu bilim insanlarımıza, yenilerinin eklenmesi ve sağlığın ticari değil, eşitlikçi olması dileğiyle.