Araştırmacı Çevre Yazarı Türksen Başer Kafaoğlu
Gemi Kazaları yıllardır hiç bitmiyor. Haberlere göre: 2/2/ 2024’de Türk Bandralı bir gemi Bozcaada açıklarında battı. 41 Metre uzunluğundaydı. 50 Metre derinliğe gömüldü. Üzerinde 250 Metreküp mermer tozu yüküyle, sinyali kesilmiş, gemi batmış, 8 Mürettebat kaybolmuş, iki kişiye ulaşılabilmiş ve bir kadın cesedi çıkarılmış. Ne var ki bu ne ilk ne de son. Kazalar, kıyılarımızı ve can güvenliğimizi tehdit ediyor. Anlaşılan o ki denetimler pek yeteri değil.
Marmara denizinde 2017-2022 Yılları arasında 289 Kargo gemisi Kaza yapmış. Eski yıllara doğru irdeleyecek olursak: 14/2/1991’de denizlerimizde ilk kez’’ S.O.S’’ sinyali verdiğimizi anımsıyorum. Soğuk bir kış gününde Aşiyan’da Rubinion 18 Adlı Koyun Yüklü bir gemi batmış, denize dökülen hayvanların bir kısmı sahile vurmuştu. Aldığımız bilgilere dayanarak olayı basına ve kamuya duyurduk. Hazırladığımız 25 Maddelik soruyu ilgililere ulaştırıp yetkilileri uyardık. Geminin aşırı yüklü olması, üzerine atılan uyduruk bir ağ vb. gibi epeyce proses dışı durumlar gözlemlemiştik. Olaylardan önce deniz sorunları ve çözümleri hakkında dersimizi iyi çalışırdık. Bu güçlü yanımızdı. Deniz taşımacılığı ile ilgili ince noktaları, tüm kurum ve kuruluşlarla görüşüp bilgilenirdik. Eylem öncesi bilim insanlarıyla da sıkça bir araya gelip sempozyumlar oluşturur, konuları tartışırdık. Bizlere, denizcilik camiasından bir grupmuşuz gibi yardımcı olurlardı. 1991 -1993 Yılları arasındaki çalışmalarımızı içeren, Deniz Sorunları ve Çözümleri Kitabımızı yayımladık. Bu yöndeki etkinlikler sürüp gitti. Koyun Yüklü Gemi kazasıyla ilgili sorularımıza gelen yanıtlar, yeterli değildi. 27/6/1993’de İst. Mülkiyeliler Birliği salonunda konuyla ilgili bir panel düzenledik ve Ortaköy’de de yeniden bir kınama eylemimiz oldu. Sonunda ilgililer harekete geçti. Basının da desteği ile gerekenler yapıldı. Olaylar bitmiyordu. 2 /7/1992’de Ülkemizdeki özel bir şirkete Çinko ve zehirli atık getiren Haltermea Gemisini, Üsküdar’da denize açılarak protesto edip geri dönmesini sağladık. 3/10 /1992’de yine Ortaköy Meydanında, Çanakkale Bozcaada önünde karaya oturan Panama Bandralı New Castel City Gemisi için ataktaydık. Yükü fazla gelince, 2.500 Tonluk Oksijeni İndirgenmiş Demir Cevherini denize dökmüşler, acilen de üstünü örtmeye çalışmışlar. Cevher suyla etkileşip yanıcı hal alınca, canlı ekosistem yok olmuş. Haberi alır almaz, balık adamlarımızla o bölgeyi noter huzurunda taratarak görüntülettik. Belgeleri daha önce olumlu rapor veren görevlilere sunduk. Bu kez gereken işlemler yapıldı. 17/1/ 93’de Tuzla’ya söküm için getirilen Asbestli United States Adlı ABD Savaş Gemisini, karlı ve tipili bir havada kara ve denizden kuşatarak geri göndermeyi başardık. Eylemimiz zorluydu. Bu işler uğraşmayı gerektiriyor ve pek de kolay olmuyordu. Ama bu doğal kaynaklar bizim. 21 /7/ 1993’de yukarıda sözünü ettiğimiz Mavi Asbestli ölüm gemisi için, Tersane sahibiyle, 3 Trilyonluk teşvik anlaşması yapıldığını öğrendik. Bu kez de İstanbul Tabip Odası salonunda gerçekleştirdiğimiz basın toplantısıyla olayı ilgililere ve kamuoyuna duyurduk. 1994 Yılında de petrol yüklü Nassia Tanker Faciası yaşandı. 15 Ton petrol, denizi kirletmiş ve Poyraz Köy Sahilini ziftle kaplamıştı. Deniz ve kıyı şeridinin arınmasını gönüllü olarak gece gündüz izleyip görüntülü raporları yetkililere bildirdik. Kriz Masası vardı ama deniz süpürgesi vb. gibi teknik temizleme donanımı yetersizdi. Bir İngiliz deniz temizlik şirketi kiralandı. Onun da görevini tam yapmadan kaçacağını öğrendik ve kontrol altına alınmasını sağladık. Bunlar, bir sivil toplum kuruluşunun çalışmalarından sadece bir kaçıydı. Yani kent, kentli ve ekosistemler için gönüllü mücadelelerdi. 2022-23 Yılları arasında İst. Boğazından 4.079’u 200m’nin üzerinde 35.146 Gemi geçmiş. HF Radar Sistemine geçilmiş olsa da yük uygunluk belgesi kontrolü şart. Verilen Cezalar Dünya standardına uygun caydırıcılıkta olmalı. Denizlerimiz çöplük değil. Kazalar deniz kirliliğinin artmasında büyük etken. Ayrıca biz İstanbullular, kıyı yerleşim yerlerimizin ve denizlerimizin kaza riski altında olmasını, mal ve can kaybı yaşanmasını hiç istemiyoruz.
Çok yerinde müdahale ve uyarilar0