Araştırmacı Çevre Yazarı Türksen Başer Kafaoğlu
6 Ocak 2024’de Moda, Cem Sokakta Turhan Selçuk Karikatür ve Kültür Evi açılmıştı. Mini bir çay bahçesiyle çok amaçlı bir kültür yuvası denebilir. Kütüphanesinde toplam 9.500 Kitap, bulunduğu ve 10 Ayrı sınıflama düzeni olduğu bilgisini edindik. Etiketleme, raflardaki sıralamaya göre yapılmış. İzlemeye ve incelemeye doyum olmuyor. Giriş katında küçükler için, oyun, çocuk kitaplıkları, çizim dersleri, bilgilendirme odası ve okuma alanları var. Bu dönemde çocuk olası geliyor insanın.
Üst kat da Cemil Cem tanıtım ve karikatür bölümü ile Karikatürist Yazar Turhan Selçuk için ayrılmış. Moda İskelesindeki halk kütüphanesi dışında bir de artık böyle küçük ama zengin bir kültür yuvası var. Kitap alıp orada okunabiliyor ya da ödünç alınabiliyor.
Üst kata çıkıldığında önce, bu mülkte yaşam geçirmiş olan Cemil Cem’in sergi odası, anlatı ve görsel içeren tablolarıyla karşılaşılıyor. Orada yer alan yaşam serüveni ve çizimler, izleyenleri uzaklara taşıp düşündürüyor. Binanın bulunduğu sokak onun adını taşımakta. Binanın önünden geçen tramvay durağındaki duvarlar da çok daha önceden Cem’in karikatürleriyle donatılmıştı. Toplumun kalbinde işte böylesine yer etmiş bir sanatçı.
Cemil cem: 1882 de İstanbul doğmuş. 1899’da Vefa İdadisinden mezun olmuş. Sonra Hukuk eğitimi almış. Hariciye nezaretinde görev yapmış. 1903’de Nice’de Toulon ve Paris de siyasal Bilimler eğitimi alırken aynı zamanda da şehirlerin sanat ortamından beslenmiş. Bu dönemde Güstave Dore, Jean – Jaques Grandville, Jran-Louis Forain gibi karikatüristlerden etkilenmiş. Bazı karikarürleri, dergilerde yayımlanmış. 1908’de II.Meşrutiyetin ilanından sonra karikarürün önü açılmış ve o yıl Salah Cimcoz, Celal Esat Arseven tarafından Türkçe ve Fransızca dil ile yayımlanan ‘’Kalem‘’ Adlı Mizah Dergisinde Cemil Cem’in Paris’ten gönderdiği karikatürler yer almış. Napolyon Bonapart’ın emriyle Fransa’nın Ulusal Onur Lejyonu Nişanı almaya hak kazanmış. Özgün nitelikleriyle de ondan, Karikatürün Babası diye söz edilir.
Kültür Evinde eski dostlarımızdan Yazar İlhan Selçuk’un değerli kardeşi Turhan Selçuk’un şahane karikatürleri de sergilenmiş. Anlatılan o ki Turhan Selçuk, İstanbul’da Mimarlık Fakültesine devam ederken ailesine destek için karikatür çizerek para kazanmaya başlamış. Ardından Karikatürleri, Yusuf Ziya Ortaç’ın Akbaba Dergisinde her hafta yayımlanmaya başlamıştı.
İlhan Selçuk’un 1950’de Dolmuş Dergisinde karikatürleri kapak olmuştu. Eleştirel eserleri ne yazık ki o süreçteki iktidarın hoşuna gitmemiş. Bu nedenle kağıt desteği kaldırılmış, üstelik yayın organına da son verilmişti.
Daha sonra Semih Balcıoğlu, Bedri Koraman, Altan Erbulak, Oğuz Aral, Aziz Nesin, İzzettin Dinemo, gibi önemli bir Türk Edebiyatı Kadrosuyla birlikte, yaptığı çalışmalar yerini bulmuştu.
Ayrıca İspanya’da La Codorniz, İngiltere’de The Observer, Amerika Birleşik Devletleri’nde de Freedom and Union gibi uluslararası çeşitli yayınlarda karikatürleri epeyce iz bırakmıştı.
Bu arada Gülmece ustası sevgili dostumuz Aziz Nesin’i de anmadan geçemeyeceğim. Kitapları elimizden hiç düşmezdi. Hatta aynı gülmeceleri defalarca okumak isterdik.
1957’de Milliyet Gazetesinde karikatürleri çıkan Turhan Selçuk’un, önemli bir çizgi romanındaki ‘’Abdül Canbaz’’ ismini bulan da Aziz Nesin’di. Çizgileri ve yazılarıyla güldürürken düşündüren bir değerdir Karikatürist Yazar Turhan Selçuk. Böyle nice güzel insanlarımızı yitirdik. Ne var ki toplumun çok önemli aydın bir kesimi, onları hiç unutmadı ve eserleriyle yaşatmaya ve gençlere tanıtmaya çalışıyorlar.
tebrikler ederim sizi